موضوع حقوق کار شامل قوانین و مقررات مربوط به روابط کاری بین کارگران و کارفرمایان است، از جمله قوانینی که مشخصات این روابط را تعیین میکنند، قانون کار میباشد. این قوانین به منظور حفظ حقوق کارگران و برقراری نظم در روابط کاری ایجاد شدهاند. در یک رابطه کاری، شخصی به نام کارگر، به مقابله مزد، برای انجام کارهای مشخصی برای کارفرما میپردازد. اصولاً هدف اصلی حقوق کار، حمایت از کارگران و ایجاد نظم در روابط کارگری و کارفرمایی است.
به طور متفاوت از سایر رشتههای حقوقی که از ابتدا با تعاریف خاص خود ایجاد شدهاند، حقوق کار در مسیر تحولات صنعتی و با عناوین و تعاریف مختلفی شکل گرفته است، از جمله حقوق صنعتی، حقوق کارگر و حقوق اجتماعی. این تحولات باعث شده که تعاریف و اصطلاحات مختلفی برای حقوق کار ارائه شود.
اگرچه در حال حاضر، حقوق کار به طور مستقل و مدونی ایجاد شده و در برخی حوزههای تخصصی، صرفاً باید به قواعد قانون کار رجوع کرد، اما شناسایی دقیق حوزههای مرتبط با حقوق کار برای بسیاری از افراد دشوار است و ممکن است ندانند در چه مواردی باید به قوانین و قواعد حقوق کار مراجعه کنند.
حقوق کار چیست؟
در واقع حقوق کار به عنوان یکی از شاخههای علم حقوق، موضوعات مرتبط با روابط کاری بین کارگران و کارفرمایان را در برمیگیرد، از جمله انجام کار برای دیگری و مسائل مرتبط با آنها. برای اجرای این حقوق، قوانین کار تصویب و اجرا میشوند و در صورت وقوع اختلافات بین کارگر و کارفرما در این حوزه، باید به این قوانین پیروی کرد.
هدف اصلی حقوق کار، ایجاد نظم و تعادل در روابط بین کارگران و کارفرمایان، بهطوریکه حقوق و مزایای کارگران حفظ شود. قوانین کار، بهطور جزئی درباره مسائلی نظیر تعطیلات، ساعات کار، بیمه و سایر مسائل مشابه، دستورالعملها و مقرراتی را فراهم میکنند که در مواقع اختلاف به عنوان راهنمایی برای حل دعاوی بین کارگران و کارفرمایان عمل میکنند.
برای ارتباط مستقیم با مشاورین و کسب اطلاعات در زمینه مشاور حقوقی کلیک کنید .
نوع رابطه کار
به عنوان پیشفرض، حقوق کار بر روابط بین کارفرمایانی متمرکز است که افراد دیگری را برای انجام کارهای مشخص به کار میگیرند و کارگرانی که برای آنان کار میکنند. اساس این رابطه، انجام کار برای یک شخص دیگر یا اخذ خدمات از دیگری برای انجام کارهای مورد نیاز است.
باید توجه داشت که امروزه رابطه کار تنها به روابط فردی بین کارگر و کارفرما محدود نمیشود و همچنین محدود به واحدهای کارگاهی کوچک نیست؛ بلکه با توسعه صنعت و ایجاد واحدهای بزرگ کارگاهی، روابط میان کارگر و کارفرما از حالت فردی خارج شده و به شکل روابط جمعی کار تبدیل شده است.
مقررات حقوق کار چیست؟
مقررات حقوق کار به مجموعه قوانین، مقررات و دستورالعملهایی اطلاق میشود که به منظور تنظیم روابط کاری بین کارفرما و کارگران ایجاد شدهاند. هدف اصلی این مقررات، ایجاد تعادل و نظم در روابط کاری و حفظ حقوق و مزایای کارگران است.
با توجه به تنوع و پیچیدگی روابط کاری و احتمال وقوع اختلافات بین کارفرما و کارگران، قوانین کار به عنوان راهنمایی و استواری حقوقی برای حل این اختلافات ایجاد شدهاند. این قوانین معمولاً قوانینی برای تعیین حقوق و تعهدات کارگران و کارفرمایان، حفظ شرایط کاری منصفانه، تنظیم ساعات کار، پرداخت مزایا و مزایای کاری، ارتقاء ایمنی و بهداشت در محیط کار، و سایر موارد مشابه فراهم میکنند.
با توجه به ناعادلانی در روابط کاری بین کارگران و کارفرمایان و تأثیرات منفی آن بر منافع کارگران، دولت مجبور است در این رابطه دخالت کند و حقوق کار منصفانهای را تنظیم و تدوین نماید که از جانبی به کارگران حمایت کند. مقررات حقوق کار، شامل موضوعات زیر میشود:
- مقررات عمومی:
در این بخش، مفاهیمی مانند کارگر، کارفرما و اشخاص مشمول قانون کار تعیین میشود.
- مدت کار:
این بخش شامل قوانینی است که درباره ساعات مجاز کار کارگران و ساعات اضافهکاری آنها تعیین شده است.
- تعطیلات و مرخصیها:
مقررات مرتبط با انواع مرخصی مانند مرخصی ساعتی، استعلاجی، استحقاقی و دیگر امور مربوط به مرخصیها در این بخش تشریح میشود.
- شرایط کار زنان و کودکان:
در این بخش، محدودیتهای سنی، ساعات کاری برای زنان و کودکان زیر 18 سال، شرایط ساعات شیردهی مادران شاغل، مرخصی بارداری و دیگر موارد مرتبط با آنها ذکر میشود.
- مزد و حقوق:
این بخش شامل مقرراتی است که درباره مزد و حقوق روزانه کارگران، وضعیت سنوات و عیدی آنها، حقوق کارگران نوبتی و مسائل مرتبط دیگر توضیح داده میشود.
- قرارداد کار:
در این بخش، تعریف قرارداد کار، شرایط فسخ آن، موارد قابل و غیر قابل درج در قرارداد و دیگر موارد مرتبط مطرح میشود.
- بازرسی کار:
در این بخش، شرایط بازرسی محیطهای کار و روش انتخاب بازرسان کار تعیین میشود.
- شورای عالی کار:
مقررات مربوط به تعریف وضعیت و عضویت در شورای عالی کار و دیگر مسائل مرتبط با آن در این بخش مورد بررسی قرار میگیرد.
توصیه می کنم حتما به مقاله ی راهنمای آسان ثبت شرکت با مسئولیت محدود سر بزنید.
اهداف حقوق کار چیست؟
- ایجاد نظم در روابط کارگر و کارفرما
- ایجاد امنیت شغلی برای کارگران
- برقراری عدالت میان کارگر و کارفرما و کاهش اختلافات طبقاتی
- بهبود شرایط کار
با توجه به این موارد، میتوان به تعریف دقیقی از حقوق کار براساس قانون کار دست یافت که به این شرح است: حقوق کار عبارت است از مجموعهای از قواعد، قوانین و موازین آمرانه که به منظور حمایت از طبقه کارگر و با هدف استقرار نظم، امنیت شغلی و عدالت اجتماعی تدوین شده است. حقوق کار، بر روابط فردی و جمعی کارگران و کارفرمایان حاکم بوده و به بیان تدابیر و سیاستهایی میپردازد که دولت با بکارگیری آنها، امور و مسائل مادی و معنوی کارگران را تضمین میکند.
مطالعه بیشتر: